เม็ดพลาสติก (Plastic Resin) คือ วัสดุที่ใช้ในการผลิตพลาสติก โดยมักมีลักษณะเป็นเม็ดกลมเล็ก ๆ ที่ทำมาจากการรีไซเคิลหรือการสังเคราะห์พลาสติกจากวัตถุดิบต่าง ๆ เช่น น้ำมันดิบ
การสังเคราะห์พลาสติกจากน้ำมันดิบและวัตถุดิบอื่นๆ มีขั้นตอนหลักๆ ดังนี้:
1. การสกัดและแปรรูปน้ำมันดิบ
น้ำมันดิบถูกทำให้บริสุทธิ์และแยกส่วนประกอบที่มีค่าต่าง ๆ เช่น แอลเคน (alkane) และอัลคีน (alkene) ผ่านกระบวนการกลั่น (distillation) และการแตกตัว (cracking)
2. การสร้างโมโนเมอร์
จากส่วนประกอบที่แยกได้ จะมีการทำปฏิกิริยาเคมีเพื่อสร้างโมโนเมอร์ ซึ่งเป็นหน่วยเล็ก ๆ ที่ใช้ในการสร้างโพลีเมอร์ ตัวอย่างของโมโนเมอร์ได้แก่:
• เอทิลีน (C₂H₄): ใช้ในการผลิตพอลิเอทิลีน
• โพรพิลีน (C₃H₆): ใช้ในการผลิตพอลิโพรพิลีน
3. การทำปฏิกิริยาโพลีเมอไรเซชัน
โมโนเมอร์ที่ได้จะถูกนำมาทำปฏิกิริยาโพลีเมอไรเซชัน ซึ่งมีหลายวิธี เช่น:
• การโพลีเมอไรเซชันแบบเติม (Addition Polymerization): โมโนเมอร์จะรวมตัวกันโดยการเปิดพันธะคู่ เช่น เอทิลีนจะรวมกันเป็นพอลิเอทิลีน
• การโพลีเมอไรเซชันแบบควบแน่น (Condensation Polymerization): โมโนเมอร์รวมตัวกันพร้อมกับการปล่อยน้ำหรือของเหลวอื่น ๆ ตัวอย่างเช่น การสร้างไนลอน
4. การทำให้เป็นเม็ดพลาสติก
หลังจากได้โพลีเมอร์แล้ว จะมีการทำให้เป็นเม็ดพลาสติกผ่านกระบวนการต่าง ๆ เช่น:
• การอัดรีด (Extrusion): โพลีเมอร์หลอมเหลวจะถูกอัดออกมาในรูปแบบของแท่งหรือแผ่น จากนั้นตัดเป็นเม็ด
• การฉีด (Injection Molding): โพลีเมอร์หลอมจะถูกฉีดเข้าแม่พิมพ์เพื่อสร้างรูปแบบเม็ดพลาสติก
5. การปรับปรุงคุณสมบัติ
ในระหว่างกระบวนการผลิต สามารถเติมสารเติมแต่ง (additives) เพื่อปรับปรุงคุณสมบัติของพลาสติก เช่น สี, ความแข็งแรง, และการต้านทานสารเคมี
การผลิตเม็ดพลาสติกจึงเป็นกระบวนการที่ซับซ้อน แต่สำคัญต่ออุตสาหกรรมพลาสติกในปัจจุบัน